چطور تشخیص دهیم پاور کامپیوتر در آستانه خراب شدن است؟ علائم اولیه و روشهای تست حرفهای
پاور کامپیوتر در آستانه خراب شدن معمولاً نشانههایی دارد که اگر زود شناسایی شوند، میتوان از آسیب بیشتر به قطعات مهم جلوگیری کرد. دانستن این علائم و انجام تستهای مناسب، کاری است که هر سرویس فنی حرفهای مثل ویراسرویس باید به مشتریانش توصیه کند.
علائم هشدار: نشانههایی که نشان میدهند پاور کامپیوتر در آستانه خراب شدن است
۱. خاموشی یا ریاستارتهای ناگهانی
یک از رایجترین نشانهها این است که سیستم بدون هشدار خاموش میشود یا ریاستارت میکند. این اتفاق مخصوصاً وقتی بار پردازشی زیاد است (مثل بازی، رندرینگ یا محاسبات سنگین) خیلی محتملتر است. این مشکل معمولاً به دلیل ناتوانی پاور در تامین جریان کافی یا نوسانات ولتاژ است.
۲. صفحه آبی مرگ (BSOD) یا ارورهای عجیب
وقتی پاور نتواند ولتاژ پایدار و مناسب فراهم کند، ممکن است سیستم خطا دهد یا به صفحه آبی مرگ برود. برخی مواقع این خطاها رندوماند و به نظر نمیآید مشکل از رم یا درایور باشد — بلکه ریشه در پاور دارد.
۳. بوی سوختگی، دود یا صداهای غیرعادی از پاور
اگر پاور شما بویی شبیه پلاستیک سوخته، اوزون یا چیزی شبیه به دود بدهد، این یک هشدار جدیست. همچنین صدای وز وز، تق تق، یا صدای کویل (co-coil whine) میتواند نشانه قطعی آسیب داخلی باشد.
۴. نوسان ولتاژ یا خوانش نامنظم ریلها (۱۲ ولت، ۵ ولت، ۳.۳ ولت)
وقتی پاور نتواند ولتاژ را در محدوده مجاز نگه دارد، ممکن است ریلها دچار نوسان شوند. این موضوع را میتوان با ابزار مانیتورینگ سختافزار یا نرمافزارهایی مثل HWMonitor چک کرد.
۵. فن پاور از کار افتاده یا صدای فن غیرطبیعی
فن پاور یکی از مؤلفههایی است که با خرابی پاور اغلب آسیب میبیند. اگر صدای فن خراب باشد، سایش داشته باشد، یا اصلاً نچرخد، این میتواند نشانه جدی باشد.
۶. نشانههای فیزیکی مانند خازنهای باد کرده یا آسیب دیدگی
باز کردن کیس (در صورت امکان و ایمن) و بررسی پاور از نظر خازنهای متورم، لکه سوختگی یا سیمهای آسیبدیده، میتواند سرنخ مهمی برای سلامت منبع تغذیه باشد.
۷. تکانخوردن بدنه کیس یا برقگرفتگی
اگر وقتی بدنه کیس را لمس میکنی، احساس شوک یا برقگرفتگی سبک میکنی، ممکن است زمینکردن یا فیلتر پاور خراب شده باشد که یکی از نشانههای خطرناک خرابی پاور است.
روشهای تست حرفهای برای وقتی شک داری پاور کامپیوتر در آستانه خراب شدن است
تشخیص دقیقتر مشکل پاور به روشهای تست فنی و ایمن نیاز دارد. در ادامه چند روش توصیهشده آورده شده:
1. تست با مولتیمتر
ابتدا کامپیوتر را خاموش کن، کابل برق را جدا کن و کانکتورهای پاور را آزاد کن.
به کمک یک “پِیپکِلِیپ” (گیره فلزی کوچک) سیم سبز (PS_ON) را به یکی از سیمهای سیاه (COM) اتصال بده تا پاور بدون مادربورد روشن شود. روش اتصال سیم سبز به سیاه معروف است.
ولتاژ روی ریلهای +12V، +5V و +3.3V را اندازه بگیر. اگر میزان ولتاژها از محدوده ±۵٪ خارج باشد، احتمال زیادی هست که پاور در حال خراب شدن باشد.
2. استفاده از Power Supply Tester
یک تستر مخصوص پاور تهیه کن. این ابزار بهسرعت بهت نشان میدهد آیا ریلها ولتاژ درست دارند یا نه.
3. تست تحت بار (Load Test)
کامپیوتر رو روشن کن و با نرمافزارهای استرسدهنده مثل Prime95 یا نرمافزار گرافیکی سنگین، فشار روی سیستم بیار.
در همان حال ولتاژ ریلها و عملکرد پاور را زیر نظر داشته باش. اگر در زیر بار پاور ناپایدار شود (نوسانات ولتاژ، خاموشی یا ریاستارت)، یعنی احتمال خرابی زیاد است.
4. بررسی فیزیکی ایمن
پس از قطع برق و مطمئن شدن از خالی شدن بار الکتریکی (خازنها ممکن است هنوز شارژ داشته باشند)، درب کیس را باز کن و پاور را بررسی کن.
به دنبال خازنهای متورم، نشانه سوختگی، و سیمهایی که عایقشان ذوب یا تَرکخورده باشد باش.
5. تست Power Good (PG) با مولتیمتر
در زمان روشن شدن پاور، باید سیگنال Power Good بعد از چند صد میلیثانیه (معمولاً بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیثانیه) بالا بیاید. اگر این تأخیر زیاد باشد یا سیگنال نرسد، یعنی پاور در استیبل شدن قدرت دچار مشکل شده است.
چرا بررسی وضعیت پاور کامپیوتر مهم است؟
یک پاور خراب یا ضعیف نه فقط سیستم را ناپایدار میکند، بلکه میتواند به مادربورد، کارت گرافیک، هارد دیسک یا سایر قطعات آسیب بزند.
خرابی ناگهانی پاور میتواند باعث از دست رفتن دادهها شود یا در بدترین حالت باعث آسیب فیزیکی یا آتشسوزی شود، به خصوص اگر بوی سوختگی یا دود دیده شود.
با تست و تشخیص زودهنگام، میتوان پاور را به موقع تعویض کرد یا سرویس داد تا از خرابی کامل جلوگیری شود و امنیت سیستم حفظ شود.
نکات ایمنی برای بررسی پاور کامپیوتر
همیشه قبل از باز کردن پاور، ابتدا کیس را از برق بکش و چند دقیقه صبر کن تا بار الکتریکی داخلی (خازنها) تخلیه شود.
هنگام کار با مولتیمتر یا تستر، دقت کن و از ابزارهای مناسب استفاده کن؛ چون ولتاژ داخل پاور بالاست و میتواند خطرناک باشد.
اگر پاور نشانه دود، بوی سوختگی یا صداهای غیرعادی داشته باشد، بهترین کار این است که آن را خاموش کنی و به یک متخصص یا سرویس حرفهای مثل ویراسرویس بسپاری.
جمعبندی
تشخیص اینکه پاور کامپیوتر در آستانه خراب شدن است، نه فقط از نظر سلامت سیستم حیاتی است، بلکه به حفظ امنیت دادهها و جلوگیری از آسیب قطعات دیگر نیز کمک میکند. علائمی مثل خاموشی ناگهانی، خطاهای BSOD، بوی سوختگی، یا نوسانات ولتاژ را نباید نادیده گرفت. با استفاده از روشهای تست مثل مولتیمتر، Power Supply Tester یا بررسی فیزیکی داخلی، میتوان وضعیت پاور را دقیقتر ارزیابی کرد. هر زمان که شک به خرابی پاور کاهش ناپایداری یا ایجاد خطر داشتید، تغییر یا سرویس آن بهموقع بهترین تصمیم است.
